Total Pageviews

Translate

Friday, December 28, 2012

Tentang Tama Laka Aquita Nofi Part 14

Artikel yang dipublikasi di Suara Timor LoroSae(STL) pada tanggal 05 Juli 2011 sempat menghebohkan para pembaca di Timor-Leste. Selain dipublikasi oleh STL partai CNRT ikut mendistribusi tulisan tersebut kepada seluruh militan mereka diseluruh distrik.
Kondisi kehidupan kita memaksa kita untuk berbuat sesuatu, memaksa kita untuk berpikir kedepan berpikir tentang masadepan kita dan anak-anak kita. Kondisi kehidupan rakyat yang begitu sangat memprihatinkan itu memaksa saya mencoba untuk mengupas sebuah artikel tentang undang-undang santunan seumur hidup yang telah diberlakukan di Timor-Leste oleh pemerintahan pertama yang dipimpin oleh DR. Marie Alktiri ketika masih memimpin pemerintahan Partai FRETILIN. Pension bagi pejabat Negara terutama itu adalah sah-sah saja, tapi kondisi kehidupan dalam Negara kita bukannya kita harus mempersiapkan segala produk hokum yang lebih menjamin kehidupan daripada kehidupan rakyat akan tetapi kehidupan rakyat yang harus diutamakan.
Untuk itu Undangan-Undangan Pensaun Vitalisia yang dirancang oleh kelompok Marie Alktiri lebih mengarah ke jaminan hidup para pemimpin Negara kita daripada menjamin kesejahteraan rakyat. Dengan mempelajari undang-undang tersebut sebagai salah satu anggota Partai Sosialis Timor(PST) saya melihat bahwa undang-undang tersebut merupakan suatu undang-undang yang sangat menyakitkan hati rakyat saya secara pribadi mampu untuk bertahan hidup dengan segala sesuatu yang ada. Namun setelah hamper satu setengah tahun berada di Timor-Leste untuk membantu memberikan konstribusi dalam pembangunan ekonomi rakyat melalui program-program partai yang diimplementasikan kepemimpinan partai baik melalui jabatannya sebagai Sekretaris Negara urusan Politik dan energy. Saya melihat ketidakadilan secara ekonomi yang dirasakan oleh rakyat banyak terutama rakyat kecil yang tinggal di berbagai pelosok-pelosok ditanah-air kita. Sebagai seorang pemuda yang sedikit banyak telah ikut memberikan sumbangsih dalam perjuangan bersama para pemimpin bangsa ini bertanya pada diri sendiri untuk siapa semua kekayaan bangsa ini?
Siapa yang menikmati kemerdekaan dan Siapa yang membodohi rakyat miskin? Que apreciam essa liberdade e que está enganando os pobres?
Um pecado político "Marie Alktiri" que não pode ser perdoado, é um produto legal que assegurem melhor a suas próprias vidas do que as vidas de muitos que ainda são pobres. "Decreto lei Pensao Vitalisi feita e assinada pelo ex-primeiro-ministro Estanislau Aleixo da Silva e Maria Madalena Brites Boavida como ministra do Planu e das finanças, em 2007. (Leia: Decreto 02/2007 Lei Pensao Vitalisia)
Iha tinan 2008, ex-PM Dr. Mari Alkatiri hahu hakerek surat ba IV Governo Konstitusional, evoka Lei 7/2007, 25 de Julho no mos Decreto 2/2007, 1/Agosto, hosi Governo (FRETILIN), kona ba Direito no Regalias iha Pensaun Vitalisia!
Iha parte ida hateten sai iha public katak; deputado hosi bankada Partido FRETILIN la bele simu kareta, iha parte seluk Eis-Premeiro Ministro DR. Marie Alktiri tinan ida husu kareta foun no simu osan hosi estado no Estado tenki hasai osan ba despesa familia MARIE ALKTIRI nian durante tinan ida ho montante osan USD $1 mil dolares amerincanu, enquanto povu sei moris susar ho kiak.
Ho esperanca nebe bo’ot katak; iha ukun rasik povu sei hetan Benifisio diak moris diak. Maibe ukun rasik a’an ida ba deit lideranca politik sira. Wainhira Partido sira nebe tur iha GAMP povu sei iha nafatin esperansa katak sei acontece mudanca ruma iha lei nebe mak regula ita nia moris maibe to’o ohin loron AMP mos labele halo buat ida atu “kombate korupsaun legal” nebe liu hosi Lei Pensaun Vitalisia. Eis-titular sira bele simu osan gratuito iha sira nian moris tomak tamba sa mak estado tenki hasai osan bo’ot ba despesa familia ida nian, enquanto povu moris kiak ba nafatin.
Oinsa Lei Pensaun Vitalisia nia lala’ok garante Eis-titular Primeiro Ministro no nia Eis-Titular Ministro sira nia moris iha loron ikus, wainhira sira la tur hanesan primeiro ministro ou ministro ona, ka la tur hanesan secretario estado, ka la tur hanesan Deputado ona.
“Tuir mai hakerek nain hakarak hosik hela ba le nain sira tomak atu hatene oinsa ho Lei Pensaun Vitalisia nebe aprova iha Governu Partido FRETILIN, Governu se deit mak ukun Rai ida ne’e tenki hasai despesa osan ba Ex-Primeiro Ministro DR. MARIE ALKTIRI hodi garante nia moris ho montante osan ida nebe bo’ot tebes enquantu povu sei moris kiak nafatin. Familia husi eis-titular Primeiro Ministro bele ba rai liur (pasiar ka halo tratamento saude) Estado mak selu hotu. Hetan passaporte diplomatiku, Estado mak hasai osan atu selu ninia uso! Hela iha hotel luxu, han hemu luxu … estado mak selu. Lori ho eskoltu estado mak selu.... Hatama sasan luxu (kareta, material halo uma luxu) estado mak selu, no povu mak agoenta taxa. Loron-loron iha uma deit, sira hetan fasilidade tomak hanesan liu-rai monarquia sira (Inglaterra, Japaun, Espanha, Dinamarka, Noruega, Suessia, nst), estado mak selu… Regalia sira ne’e hotu, sura hamutuk tinan ida bele baku liu $US 737.547 mil dolares americanu. Ida ne’e seidauk konta ho salario nebe Eis-Premeiro Ministro DR. Marie Alktiri simu hanesan ho Primeiro Ministro simu.
Lei Pensaun Vitalisia ne’e aprova, iha tempo governo PARTIDO FRETILIN depois de krisi 2006 wainhira MARIE ALKTIRI resigna a’an, iha momento neba Premeiro Ministro ESTANILAU DA SILVA ho MADALENA BOAVIDA nudar Ministra do Planu e das Financas mak assina. Tuir Dekreto Lei 2/2007.
Prova konkreta nebe mak iha, tinan ida Marie Alktiri hetan osan 1 miliaun dolares americanu. Uma nebe estado tenki tau osan halo reabilitasaun uma ida nebe Eis-Primeiro Ministro escolha atu hela gastu osan besik USD 1 milaun dolares americanu. Wainhira uma sei iha construsaun nia laran estado tenki aluga uma ida ba Eis-Premeiro Ministro hela fulan ida estado tenki selu USD$ 6.600 dolares americanu, alen de hadia uma tinan-tinan estado tenki tau osan para hola kareta foun ida ba Eis-Premeiro Ministro iha tinan ida dala ida.
Pontu-pontu ne’ebé mak Sekretáriu Jerál partidu Fretilín nudar Eis-Premeiro Ministro husu mak hanesan tuir mai ne’e,
1. Asesór gabinete ho saláriu US$ 2.000/fulan 2. Empregada na’in rua (2) ho saláriu US$ 150 ba ema ida/fulan. 3. Motorista na’in rua (2) ho saláriu US$ 200 ba ema ida/fulan 4. Responsavel manutensaun rutina ho saláriu US$ 170/fulan 5. Traballadór hamoos jardín ho saláriu US$ 150/fulan 6. Reabilitasaun rezidénsia ofisial US$ 429.680,99 7. Orsamentu ba muda sasaen ba rezidénsia ofisial US$ 99.924,89 8. Reabilitasaun rezidénsia temporariu US$ 88.408,35 9. Osan selu uma temporariu US$ 4.000/fulan no aumenta US$ 6.600/fulan ba reabilitasaun obra. 10. Telemovel 2 ba gabinete 11. Viajen ba Sudaun Súl no Portugál 12. Kombustivel ba asesór US$ 1.000 13. Pagamentu ba servisu manutensaun karreta US$ 8.530,5 14. Servisu instalasaun eletrisidade iha rezidénsia US$ 9.935,05
La’ós ne’e de’it, iha tinan 2008 Mari Alkatiri mós hatama pedidu hodi trata nia moris dignu. Pedidu ne’ebé mak Alkatiri hato’o ba Ministériu Finansas, husu selu seguransa, kombustivel no manutensaun karreta estadu, osan ne’ebé soma hamutuk iha tempu ne’ebá hamutuk kuaze US $ 11.602.125,00 seidauk inklui nia vensimentu no seluk-seluk tan.
Pedidu Alkatiri nian ne’ebé mak haruka Ministériu Finansas iha loron 19 Fevereiru 2008 hateten, bajeia ba artigu 18 lei no 7/2007, Alkatiri husu automovel, kondutór no kombustivel. Nune’e, nia mós husu manutensaun ba nia rezidénsia, selu eletrisidade, selu saneamentu no seluk tan.
Pontu sanulu (10) ne’ebé mak Alkatiri husu ba governu mak hanesan tuir mai;
1. Rezidénsia ne’ebé kondisaun di’ak no dignu ba nia nu’udar eis titulares. Ne’e duni, ne’e nia husu atu halo luan no hadi’a tan nia rezidensiál, ne’ebé obra la’o hela. 2. Automovel (karreta) estadu foun ba servisu, kondutór no kombustivel, inklui kondutor, mekanizmu oinsá hetan kombustivel no despeza ba manutensaun. 3. Protesaun ba nia aan iha nia rezidénsia. 4. Direitu hetan servisu fatin, telefone 1, telemovel 2, 5. Direitu ba despeza viajen ne’ebé tenke trata no di’ak. 6. Direitu viajen internasionál tinan ida dala ida ho akompaña husi ema nain rua. 7. Direitu livre tránzitu. 8. Direitu hetan tratamentu médiku. 9. Direitu importa karreta 1 atu uza pesoál kada tinan lima dala ida, inklui materiál konstrusaun uma privada no mobiliáriu uma laran ho livre taxa no impostu. 10. Viajen livre ba família.
Se DR. Marie Alkatiri hanesan fundador da RDTL ida nebe mai hosi liur ejiji nia direito liu hosi Lei Pensaun Vitalisia (LPV)? povu nebe sakrifika nia moris durante okupasaun militar Indonesio iha liu direito ba subsidio ka benefisio hosi estado. Ema Timor oan hotu nebe moris no bo’ot iha funu 24 anos nian laran i consegue moris to’o ohin loron senti moris nebe mak ita hasoru, maibe Eis-titular sira la sente, maibe tamba iha Lei Pensao Vitalisia nebe governu anterior “Governu Partido FRETILIN” introduz no aprova sai hanesan lei ida bele garante liu sira nia moris iha loron ikus to’o mate.
Profesores sira nebe sai hanesan ema nebe hanorin futuru nasaun nian moris ho salario menus liu fulan ida USD 300 dolares, ho dedicasaun hanorin hosi aldeia ba aldeia, enquanto infermeiru mediku sira ou ema sira nebe dedika sira nia a’an hodi servi povu iha Sucos ka Aldeia neba moris sem transporte nebe atu bele fasilita sira iha area rural ho salario USD140 fulan-fulan. Enquanto inan no aman hosi saudoso sira nebe mate hanesan; Nino Konis Santana, Koroasu no sira seluk tan hakerek nain la konsege temi iha ne’e laiha atensaun, hela fatin iha uma a’at no laiha tratamento saude nebe diak, feto faluk ka oan kiak veteranus ida simu USD200 fulan-fulan, no idozu simu fulan USD 30, Trabalhadores moris ho salario nebe minimu hosi USD 80 to’o USD100 servisu loron 6 iha semana ida nia laran, laiha “seguro da vida” nune mos ba Funsionario Publiku, Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) ho F-FDTL sira, wainhira hetan azar ka mate iha oras servisu nian ka iha nebe deit, estado so tau matan ba sira, ka hetan subsidiu durante fulan 3 deit. Depois de fulan 3 viuva ho oan kiak sira POLISI ho FFDTL nian moris la hatene atu sai oinsa los!!
Liu husi Lei Pensaun Vitalisia, eis-titular no nia familia sira bele halo “bisnis” hodi la selu taxa, goza vida tomak hodi la halo servisu ba estado! Ho comparasaun nebe mak hakerek nain tau iha leten. Se ida ne’e mak lao ona iha ita nian rain. Oinsa ho juventude nebe mak fo’o sira vida tomak ba luta ba ukun rasik a’an ida ne’e? Saida los mak garante sira nia moris abanbainrua nian ? oinsa mos ho juventude sira nebe oras ne’e laiha servisu? Oinsa mos ho povu trabalhadores no agricultores sira la hatene sira nian oan sira nian moris iha loron oin atu sai oinsa?
Hamutuk ita contra injustice social-ekonomia no diskriminasaun nebe mak ita hotu senti, hamutuk ita hakotuk Injustica social-ekonomi no Diskriminasaun nebe iha, liu hosi Julgamento Politiku Eleisaun Geral.